Янгиликлар

01 декабр
2022

“Korrupsiyasiz jamiyat-taraqqiyot kafolati”

“Korrupsiyasiz jamiyat-taraqqiyot kafolati”

Korrupsiya-soʻzi lotincha soʻzdan olingan boʻlib, aynish, poraga sotilish maʼnosini anglatadi. Siyosat va davlat boshqaruv sohasidagi davlat funksiyalarini bajarish vakolatiga ega boʻlgan shaxslarning noqonuniy tarzda moddiy va boshqa boyliklar orttirish maqsadida oʻz maqomi va vakolatidan foydalanish bilan korrupsiya jinoyatiga qoʻl urishadi.

Xozirgi davrda korrupsiya muammosiga dunyoning istalgan davlatida duch kelish mumkin. Bu degani korrupsiya xamma joyda bir degani emas, uning kelib chiqish sabablari xamma joyda xar xil, tarixiy davr, davlatning ijtimoiy iqtisodiy rivojlanish xususiyatlaridan kelib chiqadi.

Tarixga nazar solsak, qadimgi yunon faylasufi Aristotel shunday degan edi: “Har qanday davlat tuzumida eng muhimi – bu qonunlar va tartib-qoidalar vositasida ishni shunday tashkil etishki, mansabdor shaxslar qingʻir yoʻl bilan boylik orttira olmasin”. Pora olish va berish Qadimgi Rimda amal qilgan 12 jadval qonunlarida tilga olingan. Korrupsiya haqidagi eng qadimgi qaydlardan biriga qadimgi Bobilning mixxatda yozilgan bitiklarida duch kelingan. Miloddan avvalgi uchinchi ming yillikning oʻrtalariga taalluqli boʻlgan matnlarda aytilishicha, shumer podshosi Urukagin oʻsha zamonlardayoq qonunga xilof haq olishga ruju qoʻygan sudyalar va amaldorlarning qonunbuzarliklariga chek qoʻyish muammosini yechish yoʻllarini izlagan. Arxeologik tadqiqotlar jarayonida topilgan hujjatlar miloddan avvalgi 597-538-yillarda, yahudiylar Bobil podshosi tomonidan asirga olinganidan keyingi davrda, Ierusalimda korrupsiya ayniqsa avj olganidan dalolat beradi. Professional davlat amaldorlari hali mavjud boʻlmagan antik jamiyatlar tarixining ilk bosqichlarida (qadimgi yunon shahar-davlatlari, respublika Rimi) korrupsiya deyarli boʻlmagan. Oʻrta asrlarda Oʻzbekiston hududida joylashgan davlatlarda qabul qilingan odat huquqi meʼyorlari asosan zamirida islom madaniyati prinsiplari yotuvchi qonunchilik anʼanalari bilan belgilangan. Xususan, Amir Temur davlatida amaldorlar ishini tartibga solish maqsadida vaqti-vaqti bilan soʻroq, tekshirish, taftish, tergov oʻtkazib turilgan. Oʻz amalini suiisteʼmol qilish, poraxoʻrlik, doimiy ravishda ichkilik ichish, maishiy buzuqlik kabi qilmishlar ogʻir gunoh hisoblangan va qattiq jazolangan. Tarixiy manbalarda keltirilishicha, Amir Temurning oʻgʻli Mironshoh, nevaralari Pirmuhammad va Halil Sultonlar yuqorida zikr etilgan meʼyorlarni buzganlik uchun xalq oldida jazoga tortilganlar.

Jahon tajribasiga qarsak, XIX asrning oʻrtalariga qadar Shvetsiya korrupsiya taʼsiriga uchragan mamlakat hisoblanadi. Ammo elita va mamlakat rahbariyati mamlakatni toʻliq modernizatsiya qilish toʻgʻrisida strategik qaror qabul qilgandan soʻng, amaldorlarning murosasiz qarashlarini butunlay yoʻq qilishga qaratilgan chora-tadbirlar ishlab chiqilib, amalga oshirila boshlandi. Davlat tomonidan tartibga solish adolatli va masʼuliyatli boshqaruvni ragʻbatlantirishga asoslandi - turli xil hokimiyat idoralari tomonidan olingan taqiq va ruxsatnomalarga emas, balki soliqlar, imtiyozlar va subsidiyalar orqali yordam berardi. Fuqarolarga davlat boshqaruvining ichki hujjatlaridan foydalanish imkoniyati yaratildi, bu esa har kimga davlat qanday ishlashini va eng muhimi, mustaqil va samarali odil sudlov tizimi yaratilganligini tushunishga imkon berdi. Shu bilan birga, Shvetsiya parlamenti va hukumati amaldorlar uchun yuqori axloqiy meʼyorlarni oʻrnatdi va ularning bajarilishini izlay boshladi. Bir necha yil oʻtgach, halollik davlat byurokratiyasi orasida obroʻli meʼyorga aylandi. Avvaliga amaldorlarning ish haqi ishchilarning oylik maoshidan 12-15 baravar oshdi. Ammo vaqt oʻtishi bilan mamlakat hukumatining qasddan harakatlari natijasida bu farq ikki baravar kamaydi. Bugungi kunda Shvetsiya dunyoda korrupsiyaning eng past darajasiga ega. Shvetsiyada cherkov va jamoatchilik fikri korrupsiyaga qarshi kurashda muhim rol oʻynaydi, buning natijasida bu mamlakatda ular qisqa vaqt ichida juda yuqori daromad olishga muvaffaq boʻlgan har qanday tadbirkorga yoki uning daromadlari xarajatlaridan ancha past boʻlgan mansabdor shaxsga shubha qilishadi. Jamoatchilik fikri bunday tadbirkorni ushlanib boʻlmaydiganga aylantiradi, chunki unga na biznesda, na kundalik aloqada hech kim ishonmaydi. Unda jamoatchilik fikri, birinchi navbatda, bunday mansabdor shaxsni isteʼfoga chiqarishga majbur qiladi va unga na davlat xizmatida, na xususiy biznesda ishlashga ruxsat bermaydi. Jamoatchilik fikri xususiy biznesda ham, davlat boshqaruvida ham korrupsiya, insofsizlikning namoyon boʻlishini juda kamdan-kam uchraydigan hodisaga aylantirdi. Hech qanday qonuniy choralar va hatto jinoiy jazo choralari bunday natijaga erisha olmadi.

Koʻrinib turibdiki, xar bir davrda xam ushbu yomon illatga nisbatan davlat organlari ayovsiz kurash olib borgan, sababi ushbu korrupsiya jinoyati bor davlatda rivojlanish, taraqqiyot boʻlmaydi. Korrupsiyaning eng tarqalgan turlariga poraxoʻrlik, firibgarlik, tovlamachilik jinoyatlari kiradi. Mamalakatimizda inson uning xayoti, erkinligi, shaʼni qadr qimmati va boshqa daxlsiz huquqlari Oliy qadriyat-deb eʼlon qilingan.

“Kimki boyish maqsadida odamlardan tamagirlik qilsa, demak jaxannam oʻtidan oʻzi uchun nasiba tayyorlagan boʻladi. Odamlar qoʻlidagi narsadan umid qilmanglar, tamagirlikdan saqlaning, u naqd faqirlikdir”. (Ming bir xadisdan).

Xulosa sifatida shuni taʼkidlash joizki, bu jannatmakon yurtimizda korrupsiyasiz yashash, davlatimizning yanada rivojlanishiga, jamiyatimizning ravnaq topishiga, taraqqiy etishiga xizmat qiladi.

Olmaliq shahar

adliya boʻlimi davlat xizmatlar

markazi direktori K.T.Xalkuziyev

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTINING

QARORI

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI KORRUPSIYAGA QARSHI KURASHISH AGENTLIGI FAOLIYATINI TASHKIL ETISH TOʻGʻRISIDA

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 29-iyundagi “Oʻzbekiston Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurashish tizimini takomillashtirish boʻyicha qoʻshimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida”gi PF-6013-son Farmoniga muvofiq, shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi faoliyatini samarali tashkil etish maqsadida:

1. Oʻzbekiston Respublikasi Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligining (keyingi oʻrinlarda — Agentlik) tuzilmasi ilovaga muvofiq tasdiqlansin.

Agentlik boshqaruv xodimlarining cheklangan soni 50 ta shtat birligi miqdorida belgilanib, ulardan 10 ta shtat birligi Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat xizmatini rivojlantirish agentligi, 40 ta shtat birligi esa Oʻzbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzuridagi Iqtisodiy jinoyatlarga qarshi kurashish departamentining shtat birliklarini qisqartirish hisobiga shakllantirilsin.

Agentlik direktoriga boshqaruv xodimlarning belgilangan cheklangan soni va mehnatga haq toʻlash fondi doirasida Agentlikning tuzilmasiga oʻzgartirishlar kiritish huquqi berilsin.

2. Belgilab qoʻyilsinki:

Agentlik direktori maqomi, mehnatga haq toʻlash shartlari, tibbiy va transport xizmati koʻrsatish sharoitlari boʻyicha vazirga, direktor oʻrinbosarlari esa vazir oʻrinbosarlariga tenglashtiriladi;

Agentlik direktori oʻrinbosarlari Agentlik direktori taqdimnomasiga koʻra Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan lavozimga tayinlanadi va lavozimdan ozod etiladi;

Agentlik xodimlari direktor tomonidan lavozimga tayinlanadi va lavozimdan ozod etiladi, ularga egallagan lavozimi va ish stajiga muvofiq, shuningdek, avvalgi ish joyida berilgan harbiy va maxsus unvonlar (martaba darajalari, malaka toifalari, diplomatik martabalar) hisobga olingan holda (mavjud boʻlganda) martaba darajalari beriladi;

Agentlikda ishlagan davr harbiy va maxsus unvonlarni olish uchun zarur boʻlgan ish stajiga qoʻshiladi hamda ularni Agentlikda ishlash davrida berish oldingi ish joyi boʻyicha nazarda tutilgan tartib va muddatlarda amalga oshiriladi.

3. Agentlik xodimlariga Davlat xizmatini rivojlantirish agentligi xodimlari uchun belgilangan moddiy ragʻbatlantirish va mehnatga haq toʻlash shartlari tatbiq etilsin.

4. Agentlik uch oy muddatda:

Oʻzbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi va Tashqi ishlar vazirligi bilan birgalikda Agentlik xodimlari uchun xalqaro tashkilotlar va yetakchi xorijiy davlatlarning korrupsiyaga qarshi kurashish organlarida stajirovka oʻtash va tajriba almashish grafigining xorijiy hamkorlar bilan ishlab chiqilishi va tasdiqlanishini taʼminlasin;

Oʻzbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi, Davlat xavfsizlik xizmati, Ichki ishlar vazirligi, Milliy gvardiyasi bilan birgalikda Agentlikning huquqni muhofaza qiluvchi organlar bilan hamkorlik qilish tartibi toʻgʻrisida nizom loyihasini ishlab chiqsin va kiritsin;

Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va boshqa manfaatdor idoralar bilan birgalikda Agentlik faoliyatini, shu jumladan korrupsiyaga oid jinoyatlar boʻyicha davlat foydasiga qaratilgan mablagʻlar va qaytarilgan aktivlar hisobidan moliyalashtirishning shaffof mexanizmlarini joriy etish yuzasidan takliflarni kiritsin.

5. Oʻzbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi belgilangan tartibda Agentlikning yuqori tezlikdagi Internet tarmogʻiga ulanishini, shuningdek, zarur aloqa, jumladan hukumat aloqasi bilan taʼminlasin.

6. Mazkur qarorning ijrosini nazorat qilish Oʻzbekiston Respublikasining Bosh vaziri A.N. Aripov va Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi rahbari Z.Sh. Nizomiddinov zimmasiga yuklansin.

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. MIRZIYOYEV

Toshkent sh.,

2020-yil 29-iyun,

PQ-4761-son

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 29-iyundagi PQ-4761-son qaroriga
ILOVA

Oʻzbekiston Respublikasi Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi

TUZILMASI

Agentlik boshqaruv xodimlarining umumiy soni — 50 nafar.

(Qonun hujjatlari maʼlumotlari milliy bazasi, 30.06.2020-y., 07/20/4761/1001-son)

Hujjatda xato topganingizda, uni belgilab Ctrl+Enter ni bosing.

Korrupsiya - zlo dlya menya, dlya semi, dlya obщestva

Mы s vami jivem v informatsionnom obщestve. Seychas vremya texnicheskogo progressa, razvitiya informatsionnыx texnologiy, no v to je vremya krizisov i preobrazovaniy. Odnoy iz aktualnыx problem, opasnыx dlya lyubogo sovremennogo gosudarstva, yavlyayetsya korrupsiya, kotoruyu nelzya vыpuskat iz polya zreniya obщestvennosti. Bolshoy vred razvitiyu ekonomicheskogo blagopoluchiya nanosit korrupsiya.

Chto takoye korrupsiya? “Korrupsiya - eto moralnoye razlojeniye doljnostnыx lis i politikov, vыrajennoye v nezakonnom obogaщenii, vzyatochnichestve, xiщenii i srastanii s mafioznыmi strukturami” - takoye opredeleniye dayotsya v slovare S.I. Ojegova. Ona proyavlyayetsya v raznыx formax: vzyatochnichestvo, rastrata, moshennichestvo, vыmogatelstvo, zloupotrebleniye slujebnыm polojeniyem i t.d. Yeye posledstviya ostayutsya tyajelыmi i pagubnыmi dlya obщestva. K sojaleniyu, nasha strana zanimayet shestoye mesto v mire po korrupsii. Ya provel opros sredi svoix rodstvennikov i znakomыx na temu: “Kak vы dumayete, kakiye sferы naibolee porajenы etim zlom?”. Rezultatы oprosa takovы: chinovniki, obrazovaniye, GAI, politika, meditsina, sudoproizvodstvo.
Korrupsiya ukorenilas v obщestve s drevnix vremen. Yeщe Aristotel govoril: “Samoye glavnoye pri vsyakom gosudarstvennom stroye - eto posredstvom zakona ustroit delo tak, chtobы doljnostnыm litsam nevozmojno bыlo najivatsya”. Ochen sovremennыmi mogut pokazatsya slova Rossiyskoy imperatrisы Yekateri-
nы I: “Nenasыtnaya jajda korыsti doshla do togo, chto nekotorыe mesta, uchrejdayemыe dlya pravosudiya, sdelalis torjiщem, lixoimstvo i pristrastiye - predvoditelstvom sudey, a potvorstvo i popuщeniye - odobreniyem bezzakonnikam”.
Borba s korrupsiyey vedetsya vo vsex stranax. Metodы borbы mogut bыt raznыmi, no vse staraniya napravlenы na snijeniye urovnya korrupsii, a v posleduyuщem i na polnoye yee iskoreneniye. No, nesmotrya na to, chto sovremennoye gosudarstvo postoyanno prinimayet zakonы, protivodeystvuyuщiye korrupsii, prilagayet raznogo roda usiliya, ono tak i ne mojet okonchatelno izbavitsya ot etogo zla. V Rossiyskoy Federatsii bыl prinyat zakon “O protivodeystvii korrupsii”, utverjden Natsionalnыy plan protivodeystviya korrupsii, predusmatrivayuщiy dostatochno jestkiye merы nakazaniya za dannoye prestupleniye, Ukaz Prezidenta RF ot 8-iyulya 2013 goda №613 “Voprosы protivodeystviya korrupsii”. Ukaz Prezidenta RF ot 2-aprelya 2013 goda №310 “O merax po realizatsii otdelnыx polojeniy FZ «O kontrole za sootvetstviyem rasxodov lis, zameщayuщix gosudarstvennыe doljnosti, i inыx lis ix doxodam”. Takje v RF i u nas v respublike suщestvuyet antikorrupsionnaya “goryachaya liniya”, kuda kajdыy chelovek mojet pozvonit i rasskazat o svoix problemax po etomu povodu. No daje eti sposobы ne pozvolyayut polnostyu reshit problemы.
Tak v chem je delo? Pochemu mы ne mojem iskorenit eto zlo? Potomu chto mы, lyudi, sami doljnы izmenitsya. Ved nashe gosudarstvo razrabotalo i prinyalo mnogo zakonov, zaщiщayuщix nashi prava vo vsex sferax jizni. Mы jivem v pravovom gosudarstve, gde zakonы igrayut vajnuyu rol. No u nas, naravne s pravami, suщestvuyut yeщe i obyazannosti. Kajdыy grajdanin, nachinaya s Prezidenta stranы, doljen neukosnitelno soblyudat vse zakonы. Bolshuyu rol v etom igrayet i moralnaya storona. Vыsokomoralnыy chelovek ne budet narushat zakonы. Yeщe v 5 veke do n.e. kitayskiy mudres Konfutsiy govoril: “Kajdыy chelovek doljen soblyudat svoi obyazannosti - otes doljen bыt otsom, sыn sыnom, pravitel pravitelem”. Iz etogo sleduyet, chto mы doljnы soblyudat zakonы, kajdыy chelovek na svoyem rabochem meste doljen vыpolnyat svoi obyazannosti chestno i dobrosovestno, i ni v koyem sluchaye ne idti na povodu u korrupsionerov.
Gosudarstvo doljno aktivno vesti borbu s korrupsionnыmi prestupleniyami, provodit kompleks meropriyatiy po preduprejdeniyu korrupsii. Chto kasayetsya nakazaniy, to nakazыvat doljnы odinakovo kak tex, kto beret vzyatki, tak i tex, kto ix dayet. Otsyuda vыvod: borba s korrupsiyey kasayetsya kajdogo iz nas. Na moy vzglyad, chtobы sdelat daje nebolshoy vernыy shag k likvidatsii korrupsii v Rossii, neobxodimo provesti ryad antikorrupsionnыx meropriyatiy. Samoye glavnoye - eto organizovat borbu s korrupsiyey na vsex yee urovnyax, unichtojit usloviya i obstoyatelstva, blagopriyatstvuyuщiye korrupsii, umenshit vыgodu dlya obeix storon, uchastvuyuщix v korrupsionnoy sdelke. Uvelichit vыyavleniye korrupsionnыx deystviy, surovo i naglyadno nakazыvat za prichinyonnыy imi vred, i, nakones, sozdat atmosferu obщestvennogo nepriyatiya korrupsii vo vsex yeyo proyavleniyax.
Moye sochineniye “Korrupsiya - zlo dlya menya, dlya semi, dlya stranы” zvuchit ochen aktualno. Predstavte sebe, chto vash rodstvennik zabolel i vы yego privezli v bolnitsu, yemu nujna ekstrennaya pomoщ vrachey, no vrach ne xochet okazыvat pomoщ, yesli vы yemu ne zaplatite. Ponyatno, kakovы budut posledstviya dlya moyego rodstvennika, dlya moyey semi. A chto proizoydet v masshtabax stranы, yesli takoye budet tvoritsya povsyudu? Mы vse doljnы ponyat: kakoy mir, kakoye obщestvo mы postroim, v takom mire i v takom obщestve mы i nashi deti budut jit. Davayte podumayem ob etom i obyedinimsya protiv etogo zla.

Leskenskiy munitsipalnыy rayon

“Indeks naivnosti”

Traditsionno Shvetsiya schitayetsya stranoy s nizkim urovnem korrupsii. Ob etom svidetelstvuyut i yejegodnыe issledovaniya mejdunarodnogo antikorrupsionnogo dvijeniya “Transperensi Interneshnl”. Shvetsiya po indeksu vospriyatiya korrupsii (IVK), kak pravilo, zanimayet 3-4 mesto v reytinge, chto, kazalos bы, govorit o tom, chto znachimost etoy problemы dlya obщestva nichtojna. Etot indeks sostavlyayetsya na osnove dannыx oprosov, provedyonnыx sredi ekspertov i v delovыx krugax. Oprosы provodyat organizatsii, kotorыe zanimayutsya analizom gosupravleniya ili biznes-klimata. Odnako, shvedskiye SMI vremya ot vremeni soobщayut o novыx korrupsionnыx skandalax, chto svidetelstvuyet o tom, chto problema vse yeщe aktualna dlya stranы.

Generalnыy sekretar “Instituta protiv vzyatok” Xelena Sunden i vovse nazыvayet IVK “indeksom naivnosti”.

‒ V skandinavskix stranax toje yest korrupsiya. U nas vыsokiy uroven prozrachnosti, no eto vse ravno proisxodit. Vezde jivыe lyudi, i oni ne vsegda ponimayut, chto dozvoleno, a chto net, ‒ poyasnyayet ona.

K tomu je, v posledniye vremya gromkiye korrupsionnыe skandalы, kak, naprimer, s kompaniyey “Telia” v Uzbekistane, vыyavili novuyu tendensiyu ‒ shvedskiy biznes igrayet po-chestnomu vnutri stranы, no zabыvayet ob eticheskix normax, rabotaya v stranax s vыsokim urovnem korrupsii.

‒ Shvedskiye prokurorы govoryat, chto indeks vospriyatiya korrupsii pokazыvayet lish naskolko mы naivnы, a ne realnoye polojeniye del. Da, shvedskiye chinovniki effektivno rabotayut i bez vzyatok, u nas yest doveriye k vlasti, no eto vse ravno proisxodit. I poetomu mы ne doljnы sidet sloja ruki, ‒ schitayet Xelena.

Xelena Sunden. Foto: Ulf Berglund

Provesti chertu

Shvedskaya obщestvennaya organizatsiya “Institut protiv vzyatok” bыla osnovana v 1923 godu i eto ne NKO v chistom vide. Imeya finansirovaniye ot biznes-organizatsiy i Stokgolmskoy torgovoy palatы, institut sosredotochilsya na bolee detalnom razʼyasnenii tonkostey antikorrupsionnogo zakonodatelstva. On rabotayet v ploskosti obщestvennoy morali, pomogaya lyudyam provesti chertu mejdu tem, chto yavlyayetsya vzyatkoy i tem, chto v predelax normы. Pri etom deyatelnost v bolshey stepeni sfokusirovana na biznes-soobщestve. V selom, rabota organizatsii osnovana na “Polojenii o podarkax, nagradax i voznagrajdeniyax” (Code of gifts, Rewards and other benefits in business), v osnove kotorogo – shvedskiye zakonы. Polojeniye, ne imeya yuridicheskoy silы, yavlyayetsya instrumentom samoregulirovaniya.

‒ V Shvetsii zakonodatelstvo protiv vzyatok obnovili ne tak davno ‒ v 2012 godu. Zakon govorit – yesli tebe poobeщali ili dali chto-to, to chto mojet povliyat na prinyatiye resheniya, to tы perestupil chertu dozvolennogo. No novыy zakon korotkiy i nepodrobnыy, on opisыvayet pravila v obщix chertax. Poetomu institut i napisal polojeniye, kotoroye dayot poyasneniya k zakonu, ‒ rasskazala Xelena Sunden.

V “Institute protiv vzyatok” takje mojno poluchit yuridicheskuyu konsultatsiyu po voprosam, svyazannыm s korrupsiyey. Organizatsiya provodit seminarы dlya biznesa i vlastey, rasskazыvaya, chto priyemlemo, a chto ‒ net.

‒ Predstavitel vlastnoy strukturы mojet pozvolit, chtobы predprinimatel ugostil yego chayem, no na prinyatiye resheniya mojet povliyat, yesli on, k primeru, oplatit yego obed v restorane. Mы pыtayemsya obʼyasnit biznes-soobщestvu – vы doljnы bыt nemnogo luchshe, chem predpisыvayet zakon, ‒ poyasnyayet Xelena.

Rabotaya nad takimi, na pervыy vzglyad, melochami, oni pыtayutsya izmenit vospriyatiye, predotvraщaya, po suti, bolshiye korrupsionnыe skandalы. Uje dva goda pri organizatsii deystvuyet komissiya po etike, v kotoruyu vxodyat ekspertы s bolshim opыtom v yurisprudensii i finansovoy sfere. Komissiya razbirayet konkretnыe sluchai, i vыyasnyayet, sootvetstvuyet li povedeniye biznesa polojeniyu. Zatem resheniye komissii publikuyut, chtobы etot keys mog slujit primerom dlya drugix lyudey, kotorыe pыtayutsya reshit dlya sebya sxojiye eticheskiye problemы. Ne tak davno komissiya razbirala vopros o tom, umestno li biznesu organizovat vecherinku dlya partnerov. Ona bыla zaplanirovana na pozdniy vecher, gostey sobiralis ugoщat spirtnыm.

‒ Na takoye meropriyatiye ne stoit priglashat chinovnika, kotorыy rabotayet s goszakupkami, i prinimayet resheniya. Potomu chto posle etogo on vryad li smojet soxranit obyektivnost. Drugix predstaviteley vlasti, biznesa – vpolne vozmojno, yesli eto sootvetstvuyet ix vnutrenney korporativnoy politike, ‒ rasskazala Xelena Sunden.

“Institut protiv vzyatok” tesno sotrudnichayet s antikorrupsionnыmi prokurorami, a ix, k slovu vsego 7 na vsyu Shvetsiyu. No i rabotы u nix ne skazat, chtobы slishkom mnogo ‒ v proshlom godu v politsiyu postupilo 117 soobщeniy na korrupsionnuyu tematiku. Eto podrazdeleniye bыlo organizovano v shvedskoy prokurature v 2003 godu, a v 2012-om poyavilas i “antikorrupsionnaya” politsiya. Yeye shtat naschitыvayet okolo 25 chelovek, kotorыe rabotayut tolko po korrupsionnыm delam. Uchitыvaya, chto pravooxranitelnыe organы rabotayut dostatochno effektivno i polzuyutsya doveriyem u naseleniya, obщestvenniki napravlyayut zayaviteley o korrupsii pryamikom v politsiyu. Po slovam Xelenы Sunden, tret iz 117 soobщeniy o korrupsii stala osnovnoy sudebnыx razbiratelstv. I uje tret iz del v sude bыla dovedena do obvinitelnыx prigovorov. Takim obrazom, yejegodno, tak kak kolichestvo zayavleniy prakticheski ne menyayetsya, sudы Shvetsii vыnosyat vsego okolo 10 prigovorov po “korrupsionnыm” delam. Yesli prestupleniye ne slishkom tyajkoye – podsudimыy poluchayet shtraf i dva goda tyurmы, ostalnыm grozit lisheniye svobodы na srok do 6 let. Takiye je posledstviya i dlya predstaviteley biznesa.

‒ Del ochen malo, no protsent obvinitelnыx prigovorov vыsokiy, yesli sravnivat s drugimi vidami prestupleniy. Eto obʼyasnyayetsya bolshim interesom so storonы media ‒ shvedskiye SMI preuspeli v razoblachenii korrupsionerov. Yestestvenno, k takim materialam yest interes so storonы chitateley, ‒ otmetila Xelena.

V sluchaye, yesli chastnuyu kompaniyu ulichat vo vzyatke, gosudarstvo konfiskuyet yee summu, a takje dopolnitelnuyu pribыl, kotoruyu s pomoщyu etoy vzyatki udalos poluchit. Seychas verxniy potolok shtrafa dlya biznesa – 10 mln kron (bolee milliona dollarov). No obsujdayetsya uvelicheniye summы shtrafa.

‒ Biznes gorazdo bolshe boitsya jurnalistov, chem politsiyu. Yego poteri mogut bыt gorazdo seryoznee, yesli kompaniya “zasvetitsya” v korrupsionnoy istorii na pervoy polose izdaniya. Mojno poteryat reputatsiyu, i eto oboydetsya gorazdo doroje, chem shtraf gosudarstvu, ‒ poyasnyayet Sunden.

Yesli korrupsionnыy keys poluchayet oglasku v SMI, pravooxraniteli tut je nachinayut sobstvennoye rassledovaniye po izlojennыm faktam. Pri etom sami shvedы predpochtut podelitsya informatsiyey s jurnalistami, a ne s politsiyey, nesmotrya na to chto, poslednyaya vpolne normalno rabotayet. Tak uj slojilos v Shvetsii – lyudi doveryayut jurnalistam i veryat v ix professionalizm.

‒ Korrupsiya v Shvetsii – eto korrupsiya jadnosti. U tebya yest vse chto tebe nujno, tы mojesh pozvolit sebe kupit vse neobxodimoye, i daje bolshe na svoyu zarplatu. No v prirode cheloveka xotet bolshego ‒ on dumayet: ya etogo zaslujivayu. Lyudi u nas ni v chem ne nujdayutsya, no, kak i drugiye, oni vsegda xotyat bolshe, ‒ rassujdayet Xelena.

Logotip “Instituta protiv vzyatok”

Kak na ladoni

Eщe odin kozыr antikorrupsionnoy borbы – maksimalnaya dostupnost informatsii. V Shvetsii lyuboy chelovek mojet pozvonit, naprimer, v nalogovuyu i po telefonu, nazvav lichnыy nomer grajdanina, uznat vsyu informatsiyu. Poluchit svedeniya o doxode, imuщestve, imeyuщixsya transportnыx sredstvax, i daje o yego dolgax. Otvet pri jelanii prishlyut pochtoy ili po internetu.

‒ Vы mojete, naprimer, nazvat moye imya. Vam skajut vse ‒ gde rabotayet, skolko poluchayet, zamujem li, yest li deti i kakoy u nix doxod. Vse maksimalno otkrыto, ‒ rasskazыvayet Xelena.

Iz-za slojivsheysya praktiki, v Shvetsii net nujdы v otkrыtыx reestrax deklaratsiy – informatsiyu i tak legko poluchit lyubomu grajdaninu. Pri etom vlasti doljnы otvetit “v razumnыy srok” v zavisimosti ot slojnosti zaprosa. Predpolagayetsya, chto cheloveka ne doljnы zastavlyat jdat. No, yestestvenno, yest i zloupotrebleniya – odni chinovniki otvechayut v techeniye neskolkix chasov, a otveta ot drugix prixoditsya jdat nedelyami.

‒ Do nedavnix por v Shvetsii ne bыlo zakonodatelstva, kotoroye regulirovalo bы finansovuyu otchyotnost politicheskix partiy. Bыlo lish dobrovolnoye soglasheniye mejdu partiyami, soglasno kotoromu oni doljnы bыli publikovat informatsiyu o postupleniyax sredstv. No mojno bыlo i ne raskrыvat istochniki doxodov, tak kak bыli razreshenы anonimnыe pojertvovaniya. No skoro takoy zapret budet vvedyon, i anonimnыe pojertvovaniya budut raspredelyat mejdu vsemi partiyami. Informatsiya o drugix postupleniyax budet otkrыtoy, ‒ rasskazala generalnыy sekretar shvedskogo otdeleniya “Transperensi Interneshnl” Lotta Ryudstryom.

Prolivaya svet

K slovu, otdeleniye mejdunarodnogo dvijeniya v etoy strane bolee chem skromnoye ‒ za zarplatu tam rabotayet lish Lotta, i to ne na polnuyu stavku.

V otlichiye ot rossiyskogo otdeleniya “Transperensi Interneshnl”, ix shvedskiye kollegi ne zanimayutsya rassledovaniyami, sfokusirovavshis na prosveщenii. Rabotayut kak s naseleniyem, tak i s predstavitelyami vlastnыx struktur. Meropriyatiya organizuyut silami Lottы i pravleniya organizatsii, v kotoroye na obщestvennыx nachalax voshli 12 chelovek. V tom chisle bыvshiye poslы, jurnalistы, yuristы, professora universitetov.

‒ Mы rasprostranyayem antikorrupsionnoye mirovozzreniye sredi naseleniya, rabotaya na predotvraщeniye togo, chto moglo bы sluchitsya. Konechno, SMI bolshe lyubyat pisat o skandalax, chem obsujdat korrupsionnыe riski. Yesli v skandalnoy istorii okazalas zameshana IKEA ili Volvo, pro eto napishut vse. No, gorazdo menshe shansov uvidet v SMI diskussiyu o tom, pochemu eti istorii sluchayutsya, ‒ govorit Lotta Ryudstryom.

V to vremya kak “Institut protiv vzyatok”, v osnovnom, rabotayet s biznesom, “Transperensi Interneshnl Shvetsiya” imeet bolee shirokiy spektr interesov, takje okazыvaya i informatsionnuyu podderjku. No, kak priznayotsya Lotta, yesli ranshe postupalo 4-5 zvonkov v nedelyu ot zayaviteley o korrupsii, seychas eto proisxodit gorazdo reje. Shvedы znayut, chto organizatsiya rassledovaniyami kak takovыmi ne zanimayetsya.

Odno iz prioritetnыx napravleniy rabotы organizatsii – razʼyasneniye deystvuyuщego zakonodatelstva o goszakupkax. V Shvetsii informatsiya o nix poka ne sobrana voyedino na natsionalnom resurse, no vlasti planiruyut eto sdelat.

‒ V Shvetsii 219 munitsipalitetov, yest bolshiye, a yest i ochen malenkiye. V malenkix, yestestvenno, chaщe sovershayutsya oshibki v traktovke zakonov, no yest i grubыe narusheniya, takiye kak situatsiya “konflikta interesov”. Eto samaya bolshaya problema v goszakupkax – “korrupsiya drujbы”. Ochen rasprostranenы sluchai, kogda dokumentatsiya formiruyetsya pod opredelyonnыx postavщikov. Chasto eto dovolno ochevidno, no dokazat eto trudno. U nas bыl takoy sluchay ‒ vlasti kupili spasatelnыy vertolet dlya pojarnыx. Ochen dorogoy, i dokumentы napisali pod konkretnuyu italyanskuyu kompaniyu. Bыl bolshoy skandal. I eta istoriya bыla predana oglaske jurnalistami, a uje potom svoyo rassledovaniye proveli vlasti, ‒ rasskazala Lotta.

“Transperensi Interneshnl Shvetsiya” organizuyet seminarы dlya chinovnikov, chtobы obʼyasnit im, kak primenyat zakon. Provodyat oni i antikorrupsionnыe uroki v universitetax i kolledjax.

‒ Yest takoye rasxojee mneniye ‒ u nas vse xorosho s indeksom vospriyatiya korrupsii, pochti net bolshix skandalov, ne nujno platit vzyatki uchitelyam ili vracham. No yest drugiye zadachi – chistota goszakupok, svoyevremennoye deklarirovaniye konflikta interesov. Bыvayet ved, chto rech ne idet o pachke kupyur pod stolom, no eto toje korrupsiya. Eti veщi nelzya izmerit. Krupnыe shvedskiye kompanii vedut biznes za rubejom, i oni vovlechenы v korrupsionnыe sxemы. Oni dumayut, chto eto normalno, kogda oni naxodyatsya za predelami Shvetsii. Pri etom u naseleniya slishkom uzkoye vospriyatiye korrupsii. Kogda chinovnik zakupayet chto-libo u svoyego rodstvennika, on mojet daje ne ponimat, pochemu nelzya etogo delat, i chto eto narushayet prinsip chestnoy konkurensii, ‒ schitayet Lotta Ryudstryom.

Bez nesvoystvennыx funksiy

Otlichiya slojivsheysya v Shvetsii sistemы antikorrupsionnogo protivodeystviya ot rossiyskoy ochevidnы. V sotsiume, gde effektivno rabotayu pravooxraniteli i pochti ne prenebregayut prinsipami professionalnoy etiki jurnalistы, obщestvennыe organizatsii izbavlenы ot nesvoystvennыx dlya nix funksiy. V Rossii obщestvenniki iщut nezadeklarirovannuyu sobstvennost chinovnikov, ix roskoshnыe zagorodnыe osobnyaki, raskapыvayut podrobnosti korrupsionnыx sxem. Po suti je, vsyo eto – rabota dlya politsii i predstaviteley SMI. V to vremya kak shvedskiye obщestvenniki sosredotochilis na preduprejdenii korrupsionnыx riskov.

‒ Kogda ya rabotala v Serbii, ya pыtalas ubedit mestnыx vrachey ne brat vzyatki. Oni opravdыvali sebya tak: “mы zarabatыvayem malo, sistema korrumpirovana s samogo verxa, a u nas mnogo finansovыx obyazatelstv, i poetomu prixoditsya brat vzyatki”. Osnovnoy v posыl v borbe s korrupsiyey doljen idti ot gosudarstva, tolko “myagkaya sila” ne mojet reshit ves kompleks problem. Usiliyami odnix lish NKO nichego ne poluchitsya, ‒ podыtojila obщestvennitsa Xelena Sunden.

Yestestvenno, uchitыvaya realnыe usloviya jizni v nashey strane, naivno polagat, chto mы smojem bыstro pereyti k shvedskoy modeli. Odnako, v chasti prosvetitelskoy rabotы u nix yest chemu pouchitsya. Yesli sdvig proizoydyot v mentalitete, v soznanii lyudey, so vremenem izmenitsya i sama sistema.

Material podgotovlen v ramkax proyekta Russian Media House pri podderjke Shvedskogo instituta.

Obnovleno: 04/12/2019

VOZMOJNO, VAS TAKJE ZAINTERESUYET

Shvedskaya model demokratii

Sem shagov k rabote v Shvetsii

Ogranichennыe vozmojnosti - bezgranichnaya podderjka

Vыborы v Shvetsii:
10 osobennostey

ETO OFITSIALNЫY SAYT SHVETSII. VSYO O NASHEY STRANE NA RUSSKOM YAZЫKE.

· O sayte ru.sweden.se

· Na drugix yazыkax

· Zayavleniye o dostupnosti

· VKontakte

· Facebook

· YouTube

· Instagram

Etot sayt naxoditsya v vedenii Shvedskogo instituta.
Eto sovmestnыy proyekt:

Etot veb-sayt ispolzuyet faylы cookie. Oni soxranyayutsya na vashem kompyutere i delayut poseщeniye veb-sayta bolee komfortnыm dlya vas. Yesli vam nujna dopolnitelnaya informatsiya, vы mojete prochitat o tom, kak ispolzuyutsya cookie i o pravilax obrabotki person

Korrupsiya –– bu jamiyatni turli yoʻllar bilan iskanjaga oladigan dahshatli illatdir. Mazkur illat demokratiya va huquq ustuvorligi asoslariga putur yetkazadi, inson huquqlari buzilishiga olib keladi, bozorlar faoliyatiga toʻsqinlik qiladi, hayot sifatini yomonlashtiradi va odamlar xavfsizligiga tahdid soladigan uyushgan jinoyatchilik, terrorizm va boshqa hodisalar ildiz otib, gullashi uchun sharoit yaratib beradi.

Taʼkidlab oʻtish oʻrinliki, ushbu zararli hodisa katta va kichik, badavlat va kambagʻal boʻlishidan qatʼiy nazar, barcha mamlakatlarda uchraydi. Ushbu zararli illatni bartaraf etish boʻyicha jahon hamjamiyati tomonidan bir qator samarali ishlar amalga oshirilayotgan boʻlsada, hanuzgacha u bartaraf etilmayapti.

Biz quyida korrupsiyaning tarixiy ildizlariga va unga qarshi kurashish xususida fikr yuritmoqchimiz.

Korrupsiya (lot. Corrumpere — buzmoq) termini odatda mansabdor shaxslar tomonidan unga berilgan mansab vakolatlari va huquqlardan oʻzlarining shaxsiy manfaatlarini koʻzlab qonunchilik va ahloq qoidalariga zid ravishda foydalanishini anglatadi.

Koʻp hollarda bu atama siyosiy elitadagi byurokratik apparatga qarata ishlatiladi. Korrupsiya koʻplab davlatlarning jinoyat va maʼmuriy qonunchiligi bilan huquqqa qarshi harakat sifatida taʼqib qilinadi.

Makroiqtisodiy va siyosiy-iqtisodiy tadqiqotlar, korrupsiya — davlatlarning iqtisodiy oʻsishi va rivojlanishiga ulkan toʻsiq ekanligini koʻrsatdi. Yurtboshimiz I. A. Karimov oʻzining “Oʻzbekiston XXI asr boʻsagʻasida xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” asarida korrupsiyaning Oʻzbekistonning oʻz taraqqiyoti yoʻlida rivojlanishiga ulkan toʻsiq boʻlishi mumkinligini bayon qilgan edi.

Korrupsiyaning tarixiy oʻzaklari juda juda qadimga borib taqalib, bu hol qabilada maʼlum mavqega ega boʻlish uchun qabila sardorlariga sovgʻalar berish odatidan kelib chiqqan deb taxmin qilinadi. Oʻsha davrlarda bu normal holat sifatida qabul qilingan. Biroq davlat apparatining murakkablashuvi va markaziylashuvi korrupsiyaning davlat rivojlanishiga katta toʻsiq ekanligini koʻrsatdi. Korrupsiyaga qarshi kurashgan birinchi davlat sifatida qadimgi Shumer davlati tan olinadi. Qadimgi davlatlarni ayniqsa huquqni muhofaza qiluvchi organlarning poraxoʻrligi qattiq tashvishga solganligi bizgacha saqlanib qolgan manbalardan maʼlum. Chunki bu holat davlatning obroʻsiga juda qattiq putur yetkazardi. Dunyoning yetakchi dinlarida ham birinchi navbatda huquqni muhofaza qiluvchi organlarning poraxoʻrligi qattiq qoralanadi. Jumaladan, Injilda “Sovgʻalarni qabul qilma, chunki sovgʻa koʻrni koʻradigan qiladi va haqiqatni oʻzgartiradi” deyilgan boʻlsa, Quʼroni Karimda “Boshqalarning mulkini nohaq yoʻl bilan olmangiz va boshqalarga tegishli boʻlgan narsalarni olish uchun oʻz mulkingizdan hokimlaringizga pora qilib uzatmangizlar” deyilgan.

XVIII asrning ikkinchi yarmiga kelib jamiyat davlat boshqaruv apparatining ish sifatiga toboro koʻproq taʼsir koʻrsata boshladi. Bu oʻsha davrda qabul qilingan bir qator qonun hujjatlarida oʻz aksini topgan. Jumladan, 1787-yilda qabul qilingan AQSH Konstitutsiyasida pora olish AQSH prezidentini impechmentga tortish mumkin boʻlgan ikki jinoyatning biri sifatida koʻrsatib oʻtilgan. Siyosiy partiyalarning vujudga kelishi va ularning mamlakat hayotidagi oʻrnining oshib borishi XIX-XX asrlarda rivojlangan davlatlarda korrupsiyaning dunyoning boshqa mamlakatlariga nisbatan ancha kamayishiga olib keldi.

Ushbu illatni tadqiq qilgan bir qator yirik mutaxassislar quyidagi faktorlarni korrupsiyani yuzaga keltiruvchi omillar sifatida koʻrsatadi.

Ikki xil maʼnoni anglatuvchi qonunlar — ushbu vaziyat huquqni qoʻllovchi mansabdor shaxs tomonidan qonunlarni turlicha qoʻllash imkonini yaratadi. Shuningdek, ayrim mutaxassislar jinoyat, maʼmuriy qonunchilikdagi “vilka” sanksiyalarni ham korrupsiyaga qulay sharoit yaratishi mumkinligi haqida fikr yuritishgan. Yaʼni, sanksiyaning aniq miqdori yoʻqligi sudyada uni oʻz hohishiga qarab qoʻllashga sharoit yaratib beradi.

Aholi huquqiy savodxonligining pastligi — aholi tomonidan qonunlarni bilmaslik yoki tushunmaslik mansabdor shaxsga oʻzining shaxsiy manfaati yoʻlida qonunlardan foydanishga qulay sharoit yaratadi.

Mamlakatdagi siyosiy vaziyatning notinchligi — mamlakatdagi notinchlik birinchi navbatda aholi ongida hayotda yuksak turmush darajasiga erishishning asosiy usuli qonunga xilof faoliyat bilan bogʻliq, degan mutlaqo axloqqa zid nuqtayi nazar shakllanishiga olib keladi. Bu esa oʻz navbatida korrupsiyaga qulay sharoit yaratadi.

Ijro hokimiyatining birligi tamoyilinining buzilishi — aynan bitta faoliyatning turli instansiyalar tomonidan tartibga solinishi:

aholining davlatni nazorat qilishdagi sust ishtiroki;

davlat sektoridagi xizmat qilayotgan xizmatchilar daromadlarining xususiy sektorda topish mumkin boʻlgan daromadlardan kamligi;

iqtisodiyotning davlat tomonidan tartibga solinishi;

inflyatsiyaning yuqori darajasi;

mamlakat yuqori boshqaruv organlarining aholidan uzilib qolganligi;

mamlakatdagi diniy va axloq qoidalari.

Jahon mamlakatlarida korrupsiyaga qarshi kurashning quyidagi usullari mavjud.

Ichki nazorat —bu usul boshqaruv apparatining oʻzida nazoratni kuchaytiruvchi tuzilmalar (har xil ichki inspeksiyalar va boshqa nazorat organlari tuzish orqali) yaratishni taqazo etadi. Bu tuzilmaning asosiy vazifasi xodimlarning ichki etiket qoidalariga rioya qilishini nazorat qilishdir. Hozirgi kunda bizning yurtimizda ham bir qator huquqni muhofaza qilish organlarida aynan shu vazifani bajaruvchi ichki tuzilmalar yaratilgan.

Tashqi nazorat — bu usulda ijro apparatidan mustaqil tuzilmalarning mustaqilligini oshirish nazarda tutilib, aynan ushbu tuzilmalar orqali korrupsiyaga qarshi samarali kurash olib boriladi. Yaʼni, sud hokimiyatining maksimal darajada mustaqilligiga erishish ommaviy axborot vositalariga koʻproq erkinlik berish va h.k.

Saylov tizimi orqali kurashish —demokratik davlatlarda saylangan vakillarni korrupsiya uchun jazolashning asosiy usullaridan biri keyingi saylovlarda unga ovoz bermaslik hisoblanadi. Korrupsiyaga saylovlar orqali taʼsir oʻtkazish eng samarali usul hisoblanadi.

Korrupsiyaga qarshi kurashda yuqori natijalarga erishgan Shvetsiya, Singapur, Gonkong, Portugaliya kabi davlatlarning tajribasini oʻrganish shuni koʻrsatadiki, korrupsiyani yuzaga keltiruvchi omillarni bartaraf etish korrupsiyaga qarshi kurashda muhim oʻrin egallaydi.

Bunda Konstitutsiyaviy nazorat organlari, huquq-tartibot organlarining ahamiyati ortadi. Yaʼni, korrupsiyaga olib kelishi mumkin boʻlgan normalarni konstitutsiyaviy nazorat organi tomonidan konstitutsiyaga zid deb topish, aholining huquqiy savodxonligini oshirish kabi metodlardan unumli foydalanish ushbu davlatlarni korrupsiya darajasi juda past boʻlgan davlatlar qatoriga olib chiqqan. Biz quyida Singapur davlatida korrupsiyaga qarshi kurashda qoʻllanilgan usullar haqida batafsil toʻxtalib oʻtamiz.

Singapur davlati 1965-yil mustaqillikka erishgach korrupsiya darajasi eng yuqori boʻlgan davlatlar qatorida turar edi. Lekin bu illatga qarshi oʻtkazilgan bir qator tadbirlar bu davlatda korrupsiyaning minimal darajaga tushishiga olib keldi. Birinchi navbatda bu yerda byurokratik jarayonlar yengillashtirilib sud tizimining mustaqilligi oshirildi (sudyalarning daromadlari va imtiyozlarini oshirish evaziga). Shu bilan birga korrupsiya jinoyatlari uchun sanksiyalar ogʻirlashtirilib, fuqarolarga korrupsiyaga qarshi jinoyatlarni tergov qilishda hamkorlik qilishda bosh tortganligi uchun juda katta moliyaviy sanksiyalar belgilandi. Bir qator davlat idoralarida ommaviy “tozalashlar” oʻtkazilib bu jarayonlar telekanallar orqali butun mamlakatga namoyish qilindi. Yuqorida sanab oʻtilgan omillarning hammasi Singapurni qisqa muddatlarda korrupsiya darajasi eng past mamlakatlar roʻyxatida ilgʻor davlatlar qatoriga olib chiqdi. Shuningdek, davlat xizmatchisining ahloq standartlariga rioya etishini qattiq nazorat ostiga olish ham Singapur davlatida korrupsiyaga qarshi kurashda muhim dastaklardan biri boʻlib xizmat qiladi.

Yurtboshimizning yuqorida eslangan asarida “jinoyatchilik, korrupsiya bizning oʻz xavfsizligimizga ham, xalqaro xavfsizlikka ham tahdid soluvchi real manbadir. Binobarin, mazkur hodisaga qarshi kurash masalalari birgina bizga taalluqli emas. Shuning uchun ham biz jinoyatchilik haqida butun jahon hamjamiyati qaygʻurmogʻi lozim, deb hisoblaymiz. Suveren Oʻzbekiston xalqi va rahbariyati esa ular bilan faol hamkorlik qilishga tayyor va buni dunyoni poklash, uning xavfsizligini taʼminlash ishiga qoʻshilgan hissa, deb biladi” deb fikr bildirgan edi.

Jinoyatchi unsurlarning xoʻjalik munosabatlari tizimini shakllantirish jarayonida faol va xufyona ishtirok etishi jamiyatda axloqsizlik vaziyatini tugʻdirishi, bu esa oʻz navbatida, mamlakat uchun ham, jahon hamjamiyati uchun ham nomaqbul jinoiy bozor iqtisodiyotining alohida turi shakllanishiga olib kelishini keyinchalik BMT tomonidan ham tan olinib, 2003-yil 9-dekabrda Meksikaning Merida shahrida korrupsiyaga qarshi kurashishda davlatlar oʻrtasidagi aloqalarni yanada kuchaytirish maqsadida 3 kun davom etgan konferensiya tashkil etildi. Bu konferensiya davomida 100 dan ortiq davlat tomonidan Korrupsiyaga qarshi haqaro konvensiya imzolandi. Konferensiyaning birinchi ish kuni (9-dekabr) BMT tomonidan butun dunyoda korrupsiyaga qarshi kurash kuni deb eʼlon qilingan. Ushbu konvensiyaning qabul qilinishi va kuchga kirish (2003-yil 31-oktyabr) dunyo mamlakatlarining korrupsiyaga qarshi kurashdagi hamkorligini yangi pogʻonaga koʻtardi.

Konvensiyada korrupsiyaning rivojlanishi uyushgan jinoyatchilik, terrorizm va boshqa jamiyat uchun xavfli boʻlgan salbiy omillarga qarshi kurashga ulkan toʻsiq boʻlishi mumkinligiga alohida urgʻu berilgan.

Ushbu Konvensiyaning maqsadi quyidagilardan iborat:

Korrupsiya asr vabosi

Xar bir davrda ushbu illat bilan insoniyat doimo kurashib kelgan, biz yashayotgan davrda xam korrupsiya vabosiga qarshi butun dunyo xamjamiyati birgalikda kurash olib bormoqda. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh Assambleyasi tomonidan 2004-yildan 9-dekabr kunini “halqaro korrupsiyaga qarshi kurash kuni” deb eʼlon qilingan. 2008-yil 7-iyul kuni Birlashgan Millatlar Tashkilotining korrupsiyaga qarshi Konvensiyasiga Oʻzbekiston Respublikasining qoʻshilishi toʻgʻrisida”gi 158-sonli Oʻzbekiston Respublikasi Qonuni qabul qilindi, 03.01.2017-yilda davlatimiz tomonidan “Korrupsiyaga qarshi kurash toʻgʻrisida”gi Qonuni, 27.05.2019-yilda esa Oʻzbekiston Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurash tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 2019-2020-yillarda korrupsiyaga qarshi kurash davlat dasturi qabul qilindi. Xozirgi kunda 29.06.2020-yil kunigi Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining PQ 4761-sonli “Oʻzbekiston Respublikasi korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi faoliyatini tashkil etish toʻgʻrisida”gi qaroriga asosan korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi faoliyat yuritib kelmoqda.

Jaxon tajribasi sifatida Singapur davlatini oladigan boʻlsak ushbu davlat 1965-yil mustaqillikka erishgach korrupsiya darajasi eng yuqori boʻlgan davlatlar qatorida turar edi. Lekin bu illatga qarshi oʻtkazilgan bir qator tadbirlar bu davlatda korrupsiyaning minimal darajaga tushishiga olib keldi. Birinchi navbatda bu yerda byurokratik jarayonlar yengillashtirilib sud tizimining mustaqilligi oshirildi (sudyalarning daromadlari va imtiyozlarini oshirish evaziga). Shu bilan birga korrupsiya jinoyatlari uchun sanksiyalar ogʻirlashtirilib, fuqarolarga korrupsiyaga qarshi jinoyatlarni tergov qilishda hamkorlik qilishda bosh tortganligi uchun juda katta moliyaviy sanksiyalar belgilandi. Bir qator davlat idoralarida ommaviy “tozalashlar” oʻtkazilib bu jarayonlar telekanallar orqali butun mamlakatga namoyish qilindi. Yuqorida sanab oʻtilgan omillarning hammasi Singapurni qisqa muddatlarda korrupsiya darajasi eng past mamlakatlar roʻyxatida ilgʻor davlatlar qatoriga olib chiqdi.

Mamlakatimizda Davlatimiz raxbari Sh.M.Mirziyoyev boshchiligida yuqorida qayd etilgan Qonun,Farmon va Qarorlar asosida korrupsiyaga qarshi kurash olib borilmoqda, barchamiz bir jon bir tan boʻlib asr vabosi boʻlgan korrupsiya illatiga qarshi kurashda oʻz xissamizni qoʻshaylik, zero bizning davlatimiz xam rivojlangan va taraqqiy etgan davlatlar qatoridan joy olib, yaqin yillarda korrupsiyadan xoli xududga aylansa.

Ohangaron shahar

adliya boʻlimi boshligʻi K.T.Xalkuziyev