Янгиликлар
Yangi tahrirdagi Mehnat kodeksiga asosan nimalar o’zgardi?
Yangi tahrirdagi Mehnat kodeksiga asosan nimalar o’zgardi?
O’zbekiston Respublikasining Yangi tahrirdagi Mehnat kodeksi 2023-yil
30-apreldan kuchga kirdi. Yangi tahrirdagi kodeks 7 bo‘lim, 34 bob va 581 moddadan iborat.
Yangi tahrirdagi Mehnat kodeksiga asosan mahalliy hujjatlarni ishlab chiqish va tasdiqlash tartibi belgilandi, “ishga taklif qilish” (job offer) tushunchasi va mehnat shartnomasini tuzishning batafsil tartibi yaratildi.
Endi ish beruvchi ishga kirish uchun arizani amal qilish muddati davomida rad etishga haqli bo‘lmaydi va mehnat shartnomasining mazmuniga ish vaqti, dam olish shartlari, kafolatlar va kompensatsiyalar, ishning xususiyatini belgilaydigan sharoitlar kabi shartlar, hamda dastlabki sinov vaqti, davlat sirlarini oshkor etmaslik, sug‘urta turlari va shartlari kabi boshqa normalar bo‘yicha qo‘shimcha shartlar ham kiritildi.
Bundan tashqari, dastlabki sinov muddatining ba’zi shartlari o‘zgartirildi.
Rahbarlar, ularning o‘rinbosarlari va bosh hisobchilari uchun dastlabki sinov muddatlari - olti oygacha qilib belgilandi. Shartnomani tuzishda ma’lum bir KPI va uni amalga oshirish muddatini belgilash mumkin bo‘ldi.
Muddatli mehnat shartnomasini tuzish shartlari ham o‘zgardi. Muddatli mehnat shartnomasini tuzish mumkin bo‘lgan holatlar ro‘yhati sezilarli darajada kengaytirildi.
Cheklangan muddat uchun pudratchi yo’llash imkoniyati ish beruvchilarni jalb qiladi. Shartnomada ko‘rsatilgan muddat tugaganda, ular xodimni ishdan bo‘shatish uchun sabablar keltirishi shart emas.
Misol uchun, muddatli mehnat shartnomasi mikrofirmalar yoki yakka tartibdagi tadbirkorlarda kunduzgi ta’limda o‘qiydigan talabalar bilan tuzilishi mumkin. Bo‘lajak hamkorlikning ahamiyati va uning shartlari ham hisobga olinadi.
Bu ish beruvchining xodimlarni ishga qabul qilishda yanada moslashuvchan bo‘lishi uchun amalga oshiriladi. Chunki, bilamizki, ularni katta qiyinchiliklar bilan rasman ishga olishadi.
Va shtatga bunday odamni ishga yollashni istamaslik holati tushunarli hol:
Ish beruvchining xarajatlari xodimning hisoblangan ish haqining taxminan 30 foizini tashkil qiladi.
Ma’lum bo‘lishicha, ish beruvchi ijtimoiy soliq to‘lashiga qaramay, u ishchining nafaqat soliq yukini, balki kafolatlar berishi va imtiyozlarni to‘lash majburiyatini ham o‘z zimmasiga oladi.
Yaqinda davlat 2 mln so‘mgacha dekret pulini to‘lash majburiyatini o‘z zimmasiga olgani juda yaxshi bo‘ldi, ammo bola parvarishi, kasallik yuzasidan ta’tillari, ijtimoiy ta’tillar va hokazolar uchun to‘lovlar hali ham mavjud.
Shuni tushunish kerakki, tadbirkorlik va mehnat munosabatlarini qonuniylashtirish bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan ko‘plab masalalar asosan soliq qonunchiligiga aloqador.
Mehnat shartnomasini bekor qilish masalasi ham e’tibordan chetda qolmadi. Demak, masalan, xodimning tashabbusi bilan ishdan bo‘shatilganda ogohlantirish shartlari farqlandi. Unga ko‘ra, quyidagi holatlarda ogohlantiriladi:
· umumiy qoidaga ko‘ra - 14 kalendar kun ichida;
· tashkilot rahbarlari - 2 oy, ularning o‘rinbosarlari va bosh
buxgalterlari - 1 oy muddatga;
· mavsumiy va vaqtinchalik ishchilar - 3 kalendar kunga;
· mikrofirmalar va yakka tartibdagi tadbirkorlar xodimlariga, shuningdek uy xodimlariga - 7 kalendar kun oldin.
Piskent tuman adliya boʻlimi Yuridik xizmat
koʻrsatish markazi bosh yuriskonsulti
1-darajali yurist R.Malanov