Янгиликлар

Mehnat huquqi

Mehnat huquqi

Fuqarolar va chet el fuqarolarining Oʻzbekistonda ishga joylashishi Oʻzbekiston Mehnat kodeksi va Mehnat kodeksining amalga oshirilishi munosabati bilan qabul qilingan boshqa qonunosti hujjatlari bilan tartibga solinadi. Qonun bilan tartibga solinmagan mehnat munosabatlari jamoa shartnomalari va yakka tartibdagi mehnat shartnomalari bilan tartibga solinadi. Mehnat shartnomalari O‘zbekiston qonunchiligida belgilangan me’yorlarga muvofiq bo‘lishi kerak. Xorijiy va mahalliy kompaniyalar xodimlarni yollash agentliklaridan foydalanmasdan bevosita yollashlari mumkin.

To'liq ish vaqti to'liq ish kunini anglatadi, yarim kunlik esa bir vaqtning o'zida ikki рil joyda ishlashga imkon beradi.

O‘zbekiston Mehnat kodeksiga muvofiq:

1. Mehnat shartnomalari va shartnomalarning qonun hujjatlari yoki boshqa me'yoriy hujjatlarga nisbatan kamroq qulay maqomni nazarda tutuvchi shartlari haqiqiy emas hisoblanadi; 

2. O‘zbekiston Respublikasida ish beruvchilar bilan tuzilgan mehnat shartnomalari asosida ishlayotgan chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarga nisbatan mehnat qonunchiligi  asosida qo‘llaniladi;

3. Har bir xodim quyidagi asosiy huquqlarga ega:

1. qonun hujjatlarida belgilangan eng kam miqdordan kam bo'lmasligi kerak bo'lgan ish uchun haq olish;

          2. cheklangan ish vaqtini belgilash, bir qator kasblar va ishlar boʻyicha ish kunlarini qisqartirish, haftalik dam olish kunlari, bayramlar va yillik haq toʻlanadigan taʼtillar bilan taʼminlangan dam olish;

3. xavfsizlik va gigiena talablariga javob beradigan ish sharoitlari;

4. kasbiy tayyorgarlik, qayta tayyorlash va malakasini oshirish;

5. ish bilan bog'liq holda sog'liq yoki mulkka etkazilgan zararni qoplash;

6. kasaba uyushmalari va ishchilar va mehnat jamoalari manfaatlarini ifodalovchi boshqa tashkilotlarga kirish;

7. keksalik munosabati bilan, mehnatga layoqatini yo‘qotgan, boquvchisini yo‘qotgan taqdirda va qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa hollarda ijtimoiy ta’minot;

8. himoya qilish, shu jumladan sud himoyasi, mehnat huquqlari va malakali yuridik yordam;

9. jamoaviy mehnat nizolarida uning manfaatlarini himoya qilish.

Shuningdek, O‘zbekiston Mehnat kodeksida mehnat shartnomasi ish beruvchining tashabbusi bilan bekor qilingan taqdirda ikki oylik ishdan bo‘shatish nafaqasi belgilangan.

          Mehnat shartnomasida sinov muddati belgilanishi mumkin, bu muddat uch oydan oshmasligi kerak. 

          Ish haqi eng kam oylik ish haqidan past bo'lishi mumkin emas. Oddiy ish haftasi 40 soatdan oshmasligi kerak. 

          Yillik eng kam haq to'lanadigan ta'til 21 ish kunini tashkil qiladi.           

          Kompaniyalar xorijiy ishchilarni yollash uchun korporativ litsenziya va har bir chet ellik ishchi uchun ishlashga ruxsatnoma (indossament) olishlari kerak.

          Pensiya tizimi har bir xodim uchun davriy badallar, davlat Pensiya jamg'armasiga va shaxsiy pensiya hisobvaraqlariga majburiy badallarni o'z ichiga oladi.

Angren shahar yuridik markazi

bosh yuristkonsulti:                                     S.U.SIRADJIDDINOVA