Янгиликлар

O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining Insonparvarlik prinsipining mazmun-mohiyati haqida bilasizmi?

O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining Insonparvarlik prinsipining mazmun-mohiyati haqida bilasizmi?

Insonparvarlik Prinsipi Adolat va Qayta Tarbiyalashning Asoslari

O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 7-moddasi insonparvarlik prinsipini o’zida mujassam etgan bo’lib, u jinoyat qonunchiligi uchun fundamental ahamiyatga ega. Ushbu modda jazoning mohiyati va maqsadlarini belgilab beradi, shuningdek, sud qarorlarida inson qadr-qimmatini himoya qilishning muhimligini ta’kidlaydi.

Moddaning asosiy g’oyasi shundan iboratki, jazo va boshqa huquqiy ta’sir choralari jismoniy azob berish yoki inson qadr-qimmatini kamsitish maqsadini ko’zlamasligi kerak. Bu, jazoning nafaqat qasos olish vositasi emas, balki jinoyatchini qayta tarbiyalash va jamiyatga moslashtirishga xizmat qilishi kerakligini anglatadi. Jinoyatchini jismoniy yoki ruhiy azobga solish, uning axloqiy tiklanishiga to’sqinlik qiladi, bu esa insonparvarlik prinsipiga zid keladi.

7-modda, shuningdek, jazo tayinlashda “zarur va yetarli” tamoyiliga rioya qilishni talab qiladi. Bu shuni anglatadiki, jinoyat sodir etgan shaxsga nisbatan uning axloqan tuzalishi va yangi jinoyatlarning oldini olish uchun zarur bo’lgan jazo yoki boshqa huquqiy ta’sir chorasi qo’llanilishi kerak. Sudya jinoiy ishning barcha holatlarini, shaxsning jinoyat sodir etishdagi rolini, qilmishining og’irligini va shaxsiy xususiyatlarini hisobga olgan holda, eng maqbul jazo turini tanlashi lozim. Jazo, jinoyatchining xatti-harakatlarini o’zgartirishga va kelajakda jinoyat sodir etishining oldini olishga xizmat qilishi kerak.

Moddaning uchinchi qismida og’irroq jazo choralarini qo’llashning cheklanishi ko’rsatilgan. Jazolashdan ko’zlangan maqsadga ushbu Kodeks Maxsus qismining tegishli moddalarida nazarda tutilgan yengilroq choralarni qo’llash orqali erishib bo’lmaydigan taqdirdagina og’irroq jazo choralari tayinlanishi mumkin. Bu, jazoning qat’iyligi va qat’iyligi o’rtasidagi muvozanatni ta’minlashga qaratilgan. Sudya, yengilroq jazolar (masalan, jarima, axloq tuzatish ishlari, ozodlikni cheklash) jinoyatchining tuzalishiga yordam berishiga ishonch hosil qilmasa, og’irroq jazolar (masalan, ozodlikdan mahrum qilish) ga murojaat qilishi kerak.

Insonparvarlik prinsipi, jinoyat sodir etgan shaxslarning huquqlarini himoya qilishning muhim kafolatidir. Bu prinsip sud jarayonida adolatli munosabatni ta’minlaydi, jazoning shaxsga ta’sirini kamaytiradi va jinoyatchining jamiyatga qayta qo’shilishini osonlashtiradi. O’zbekiston Jinoyat kodeksining 7-moddasi, insonparvarlik prinsipini amalda qo’llash orqali, huquqiy davlat va adolatli jamiyat qurishga xizmat qiladi. Bu, jazoning shaxsga nisbatan qasos olish emas, balki qayta tarbiyalash va jamiyatni himoya qilish maqsadini ko’zlaydigan tizimni yaratishga intilishdir.

Yangiyoʻl shahar adliya boʻlimi

Yuridik xizmat koʻrsatish markazi

bosh yuriskonsulti U.Bo‘riyev