Янгиликлар
O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining Ayb uchun javobgarlik prinsipining mazmun-mohiyati haqida bilasizmi?
O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining Ayb uchun javobgarlik prinsipining mazmun-mohiyati haqida bilasizmi?
Ayb uchun javobgarlik prinsipi – adolatli jazolashning asosi
O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 9-moddasida belgilangan ayb uchun javobgarlik prinsipi jinoyat huquqining muhim va ajralmas tamoyillaridan biridir. Bu prinsipga ko‘ra, shaxs faqat uning aybi qonuniy tartibda isbotlangandagina javobgarlikka tortilishi mumkin. Ya’ni, hech kim aybi aniqlanmasdan, faqat gumon asosida yoki taxminiy dalillar bilan jazoga tortilishi mumkin emas.
Mazkur prinsip fuqarolarning huquq va erkinliklarini himoya qilishga qaratilgan bo‘lib, har qanday jinoyat ishida aybsizlik prezumpsiyasi tamoyilini mustahkamlab beradi. Aybsizlik prezumpsiyasi shuni anglatadiki, har bir shaxs u jinoyat sodir etganligi qonuniy asosda isbotlanguncha aybsiz hisoblanadi. 9-modda aynan mana shu tamoyilni mustahkamlab, faqat isbotlangan jinoyat harakati uchun javobgarlik belgilanishini talab qiladi.
Shuningdek, bu prinsip jinoyat ishini tergov qilish, sud jarayonini olib borish va hukm chiqarish bosqichlarida dalillarning aniqligiga va qonuniyligiga katta e’tibor qaratilishini ta’minlaydi. Aybni isbotlash majburiyati faqat tergovchi, prokuror va sud zimmasiga yuklatilgan bo‘lib, ayblanuvchi o‘z aybsizligini isbotlashga majbur emas.
Ayb uchun javobgarlik prinsipining amaliy ahamiyati juda katta. Masalan, agar sudda shaxsning jinoyat sodir etganligi isbotlanmasa, u hech qachon jazoga tortilmaydi. Bu esa o‘zboshimchalik, nohaqlik va inson huquqlarining buzilishining oldini oladi. Shuningdek, mazkur prinsip asossiz ayblovlar va sud xatoliklariga qarshi himoya vositasi hisoblanadi.
Xulosa qilib aytganda, ayb uchun javobgarlik prinsipi jinoyat huquqida adolat, qonuniylik va insonparvarlik tamoyillarini amalga oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Bu prinsip sud-huquq tizimining ishonchliligi va adolatli ishlashining kafolati hisoblanadi.
Yangiyoʻl shahar adliya boʻlimi
Yuridik xizmat koʻrsatish markazi
bosh yuriskonsulti U.Bo‘riyev