Янгиликлар
O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining Qonuniylik prinsipining mazmun-mohiyati haqida bilasizmi?
. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining Qonuniylik prinsipining mazmun-mohiyati haqida bilasizmi?
Qonuniylik prinsipi – jinoyat huquqining poydevori
O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 4-moddasida bayon etilgan qonuniylik prinsipi jinoyat huquqining asosiy tamoyillaridan biridir. Ushbu prinsipga ko‘ra, jinoyat deb faqat Jinoyat kodeksida ko‘rsatilgan qilmishlar tan olinadi, ya’ni hech qanday qilmish Jinoyat kodeksida aniq belgilangan bo‘lmasa, u jinoyat sifatida baholab bo‘lmaydi.
Bu prinsipning asosiy mazmuni — qonun ustuvorligini ta’minlash va fuqarolarning ijtimoiy himoyasini kafolatlashdan iborat. Sodir etilgan qilmishning jinoyat deb baholanishi, unga nisbatan jazo qo‘llanilishi yoki boshqa huquqiy oqibatlar faqat Jinoyat kodeksiga muvofiq bo‘lishi shart. Bu esa qonundan tashqari, o‘zboshimcha ravishda jazo tayinlash yoki odamlarni aybsiz holda jazolash holatlarining oldini oladi.
Qonuniylik prinsipi shuningdek, aybsizlik prezumpsiyasi bilan chambarchas bog‘liq. Hech kim sud hukmi chiqarilmaguncha jinoyat sodir etishda aybdor deb hisoblanmaydi. Sud hukmi bo‘lmaguncha shaxsga jinoyatchidek munosabatda bo‘lish, uni jazolash yoki huquqlaridan mahrum etish mutlaqo qonunga xilofdir.
Mazkur prinsip doirasida, jinoyat sodir etgan shaxs ham qonunda belgilangan barcha huquqlardan foydalanish huquqiga ega: himoyachiga ega bo‘lish, adolatli sud muhokamasi, o‘z fikrini bildirish va apelatsiya tartibida shikoyat qilish kabi. Shu bilan birga, u o‘z aybini tan olish yoki rad etish huquqiga ega bo‘lgan holda, qonunda belgilangan majburiyatlarni ham bajargan bo‘lishi kerak.
Xulosa:
Qonuniylik prinsipi jinoyat huquqi tizimining barqarorligi, adolat va inson huquqlarini ta’minlashda hal qiluvchi o‘rin tutadi. Bu prinsip orqali jinoyat va jazo aniq me’yoriy asosda belgilanadi, fuqarolar esa asossiz jazolardan himoyalanadi. Har qanday huquqiy munosabat qonun doirasida amalga oshirilishi shart — aynan shu holat huquqiy davlatning muhim belgisidir.
Yangiyoʻl shahar adliya boʻlimi
Yuridik xizmat koʻrsatish markazi
bosh yuriskonsulti U.Bo‘riyev