Янгиликлар

Davlat tashkilotida qarindoshlarning birga ishlashiga doir cheklovlar: Mehnat kodeksining 121-moddasi sharhi

Davlat tashkilotida qarindoshlarning birga ishlashiga doir cheklovlar: Mehnat kodeksining 121-moddasi sharhi

O‘zbekiston Respublikasida davlat xizmatida ochiqlik, halollik va manfaatlar to‘qnashuvining oldini olish tamoyillariga katta e’tibor beriladi. Aynan shu maqsadda Mehnat kodeksining 121-moddasida davlat tashkilotlarida yaqin qarindoshlarning birgalikda ishlashiga doir cheklovlar belgilangan. Ushbu norma korrupsiyaga qarshi kurash, xolislik va xizmatda tenglikni ta’minlashda muhim ahamiyatga ega.

Mazkur modda quyidagicha belgilaydi:

Ota-onalar, farzandlar, aka-ukalar, opa-singillar, er va xotin bir davlat tashkilotida bevosita bo‘ysunuvchilik yoki nazorat munosabatida bo‘lgan lavozimlarda bir vaqtda ishlashga haqli emaslar.

Bu degani, agar qarindoshlar bir davlat muassasasida ishlayotgan bo‘lsa, ular bir-biriga to‘g‘ridan-to‘g‘ri bo‘ysunuvchi yoki rahbarlik qiluvchi lavozimlarda ishlay olmaydi.

Mazkur cheklov kimlarga tatbiq etiladi?

121-modda quyidagi qarindoshlar doirasiga nisbatan qo‘llanadi:

·         Ota va ona;

·         Farzandlar (shu jumladan farzandlikka olinganlar);

·         Aka-uka va opa-singillar;

·         Nikohdagi er va xotinlar.

Bu cheklov asosan davlat tashkilotlari, byudjet muassasalari va davlat korxonalarida amal qiladi. Xususiy sektorda bu holatga nisbatan umumiy cheklov mavjud emas, biroq ichki nizomlarga ko‘ra ayrim kompaniyalar ham bunday siyosat yuritishi mumkin.

Maqsad nima?

Ushbu cheklovning asosiy maqsadi:

·         Manfaatlar to‘qnashuvining oldini olish;

·         Oilaviy aloqalar asosida qaror qabul qilish ehtimolini kamaytirish;

·         Ish joylarida xolislik, adolat va xizmat tartibini ta’minlash;

·         Korrupsiya va nepotizm (tanish-bilishchilik) holatlarining oldini olish.

Amaliyotdagi misollar

·         Tuman hokimiyatida bo‘lim boshlig‘i bo‘lgan ota, o‘z farzandini shu bo‘limga xodim sifatida ishga olishi – taqiqlangan holat hisoblanadi.

·         Davlat maktabida direktor lavozimidagi er, o‘z xotinini o‘sha maktabga o‘qituvchi qilib ishga olgan bo‘lsa va u bevosita direktor nazoratida ishlasa – bu ham 121-modda buzilishi hisoblanadi.

Agar qarindoshlar bir-biriga bo‘ysunmaydigan va alohida bo‘limlarda ishlayotgan bo‘lsa, bu holatga mazkur modda tatbiq etilmaydi.

Agar ushbu norma buzilsa:

·         Mehnat shartnomasi qayta ko‘rib chiqilishi yoki bekor qilinishi mumkin;

·         Tashkilot rahbari intizomiy yoki ma’muriy javobgarlikka tortilishi mumkin;

·         Qarindosh xodimlardan biri boshqa lavozimga o‘tkazilishi yoki ishdan ozod qilinishi ehtimoli mavjud.

Yangiyo‘l shahar adliya bo‘limi

Bosh yuriskonsult: A.Kazimbayev