Янгиликлар
Yetkazilgan zararning miqdorini aniqlash tartibi haqida bilasizmi?
Yetkazilgan zararning miqdorini aniqlash tartibi haqida bilasizmi?
Mehnat munosabatlari davomida xodim tomonidan ish beruvchiga yetkazilgan moddiy zarar holatlari yuzaga kelishi mumkin. Bunday hollarda yetkazilgan zarar miqdorini aniqlash huquqiy jihatdan aniq, asosli va hujjatlar bilan tasdiqlangan bo‘lishi talab etiladi. O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 345-moddasi aynan shunday holatlarda zarar miqdorini qanday aniqlash kerakligini belgilab beradi.
Mazkur modda birinchi navbatda zarar miqdorini buxgalteriya hisobi ma’lumotlari asosida aniqlashni taqozo etadi. Ya’ni, yetkazilgan zarar ish beruvchining moliyaviy hujjatlarida aks etgan real yo‘qotishlarga asoslanishi lozim. Bu yondashuv asossiz ayblovlar va noto‘g‘ri hisob-kitoblarning oldini olishga xizmat qiladi.
Agar zarar asosiy fondlar (vositalar) — ya’ni binolar, uskuna va boshqa uzoq muddatli foydalaniladigan aktivlarga taalluqli bo‘lsa, zarar miqdori moddiy qimmatliklarning balans qiymatidan, ya’ni ularning tannarxi va eskirish holati inobatga olingan holda aniqlanadi. Bu esa xodim javobgar bo‘lishi kerak bo‘lgan haqiqiy zarar miqdorini adolatli tarzda hisoblash imkonini beradi.
Boshqa tomondan, agar ish beruvchining asosiy vositalari o‘g‘irlangan, qasddan yo‘q qilingan yoki kamomadga uchragan bo‘lsa, zarar miqdori zararning aniqlangan vaqtida mavjud bozor narxlari asosida belgilanadi. Bu esa real qiymatni aniqlashga va xodim javobgarligini aniqlashtirishga xizmat qiladi. Oddiy hollarda esa, zarar miqdori uning yetkazilgan sanasidagi hududiy bozor narxlari asosida hisoblanadi.
Qonunchilikda, ayrim holatlarda zararning miqdorini ko‘paytirib hisoblash, ya’ni bir necha baravarga belgilash mumkin bo‘lgan maxsus tartiblar ham nazarda tutilgan. Masalan, o‘g‘rilik yoki xodim tomonidan mol-mulkka og‘ir beparvolik bilan zarar yetkazilgan holatlarda shunday yondashuv qo‘llaniladi.
Umuman olganda, 345-modda xodim bilan ish beruvchi o‘rtasidagi moddiy javobgarlik munosabatlarida adolatli, hujjatlashtirilgan va iqtisodiy asosli yondashuvni ta’minlaydi. U zarar hisob-kitobida shaffoflikni kafolatlab, nizolarni huquqiy mezonlar asosida hal qilish imkonini beradi.
Yangiyo‘l shahar Adliya bo‘limi
Yuridik xizmat ko‘rsatish markazi
bosh yuriskonsulti: Kazimbayev Abdulaziz