Янгиликлар
Mehnat nizolari boʻyicha komissiyaning vakolatlari: Qanday nizolarni hal qiladi? (OʻzR Mehnat kodeksi 548-moddasi)
Mehnat nizolari boʻyicha komissiyaning vakolatlari: Qanday nizolarni hal qiladi? (OʻzR Mehnat kodeksi 548-moddasi)
Mehnat nizolari boʻyicha komissiya (MNBK) – bu tashkilot ichida xodimlar va ish beruvchi oʻrtasida yuzaga keladigan yakka tartibdagi mehnat nizolarini tezkor va samarali hal etish uchun tuziladigan asosiy organdir. Oʻzbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 548-moddasi mazkur komissiyaning aniq vakolatlarini belgilab beradi.
MNBKning asosiy vakolatlari (MK 548-modda)
Mehnat kodeksining 548-moddasiga muvofiq, Mehnat nizolari boʻyicha komissiya quyidagilarni qoʻllash masalalariga doir yakka tartibdagi mehnat nizolarini koʻrib chiquvchi organdir:
Mehnat toʻgʻrisidagi qonunchilikni
Mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarni
Mehnat shartnomasini
Boshqacha qilib aytganda, MNBK qonunlarda, jamoa shartnomalarida yoki xodim bilan tuzilgan individual mehnat shartnomasida belgilangan normalarning toʻgʻri yoki notoʻgʻri qoʻllanilishi sababli kelib chiqqan deyarli barcha yakka tartibdagi nizolarni koʻrib chiqish vakolatiga ega.
MNBK vakolatiga kirmaydigan istisnolar
548-moddada komissiyaning vakolati doirasidan chiqarilgan muhim istisno ham koʻrsatilgan. Komissiya bevosita sud tomonidan koʻriladigan nizolardan mustasno boʻlgan masalalarni koʻrib chiqadi.
Oʻzbekiston Respublikasi Mehnat kodeksi bevosita sudning yakka tartibdagi mehnat nizolari boʻyicha vakolatlarini aniq belgilagan. MNBK vakolatiga kirmaydigan va toʻgʻridan-toʻgʻri sudda koʻriladigan ayrim muhim nizolar jumlasiga quyidagilar kiradi:
Ishga tiklash toʻgʻrisidagi nizolar.
Ish beruvchi tomonidan xodimga yetkazilgan moddiy yoki maʼnaviy ziyonni qoplash haqidagi nizolar (ayrim hollarda).
Xodim tomonidan ish beruvchiga yetkazilgan moddiy zararning oʻrnini qoplash haqidagi nizolar.
Ishga qabul qilishni rad etish haqidagi nizolar.
Jismoniy shaxs boʻlgan ish beruvchilar va xodimlar oʻrtasidagi nizolar.
Tarkibiy boʻlinmalarning vakolatlari
Mehnat kodeksi tashkilotlarning tarkibiy boʻlinmalarida (masalan, filiallar, sexlar) tuzilgan MNBKlarning vakolatlarini ham tartibga soladi.
Bunday komissiyalarning vakolatlari:
Ish beruvchi va kasaba uyushmasi qoʻmitasi oʻrtasidagi kelishuvga koʻra;
Tasdiqlanadigan tegishli nizomda yoki boshqa ichki hujjatda belgilanadi.
Yaʼni, yirik tashkilotlar oʻz boʻlinmalaridagi MNBK uchun, tashkilotning oʻzidagi MNBK vakolatlaridan kelib chiqib, aniq ichki vakolat chegaralarini belgilashi mumkin.
MNBKning ahamiyati
Mehnat nizolari boʻyicha komissiya mehnat munosabatlaridagi nizolarni sudgacha hal qilishning eng muhim bosqichi hisoblanadi. Uning asosiy vazifasi nizolarni tezkor, sodda tartibda va bepul koʻrib chiqish orqali:
Xodim huquqlarining tezkor tiklanishini taʼminlash;
Ish beruvchi va xodim oʻrtasidagi munosabatlarda konstruktivlikni saqlash;
Sudlarning ish yukini kamaytirish.
Yangiyo‘l shahar adliya bo‘limi
Bosh yuriskonsult: A.Kazimbayev