Янгиликлар

Mehnat huquqlarining tengligi va kamsitishni taqiqlash prinsipi — adolatli mehnat munosabatlarining asosi

Mehnat huquqlarining tengligi va kamsitishni taqiqlash prinsipi — adolatli mehnat munosabatlarining asosi

O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 4-moddasida jamiyatda adolatli mehnat munosabatlarini shakllantirishning eng muhim konstitutsiyaviy tamoyillaridan biri — mehnat huquqlarining tengligi va kamsitishni taqiqlash prinsipi belgilangan. Ushbu norma har bir fuqaroga mehnat qilish, kasb tanlash va mehnat sohasida o‘z salohiyatini ro‘yobga chiqarish uchun teng imkoniyatlar yaratishni kafolatlaydi.

Mazkur modda kamsitishni, ya’ni shaxsning jinsi, yoshi, millati, dini, tili, e’tiqodi, ijtimoiy kelib chiqishi yoki boshqa shaxsiy belgilariga qarab mehnat sohasida cheklovlar qo‘yish yoki imtiyozlar berishni qat’iyan taqiqlaydi. Bu prinsip, aslida, O‘zbekistonning xalqaro majburiyatlariga ham mos keladi — xususan, XMTning 111-sonli Konvensiyasi (Kamsitish to‘g‘risida)da ifodalangan mehnat sohasidagi tenglik tamoyillariga uyg‘un tarzda ishlab chiqilgan.

Shu bilan birga, modda kamsitish va asosli farqlash o‘rtasidagi muhim tafovutni ham ochib beradi. Masalan, homilador ayollar, voyaga yetmaganlar yoki nogironligi bo‘lgan shaxslar uchun qo‘shimcha ijtimoiy himoya choralari belgilanishi kamsitish hisoblanmaydi, balki bu insonparvarlik va ijtimoiy adolat prinsiplariga asoslangan asosli farqlashdir. Bu yondashuv davlatning ijtimoiy siyosatida zaif toifadagi shaxslarni qo‘llab-quvvatlash mexanizmini mustahkamlaydi.

Eng muhim jihatlardan yana biri — shaxs o‘zini kamsitilgan deb hisoblasa, u sudga murojaat qilish orqali huquqini himoya qilishi mumkin. Bu esa mehnat sohasida nafaqat teng imkoniyatlar, balki amaliy himoya kafolatlarining ham mavjudligini ko‘rsatadi.

Umuman olganda, 4-modda O‘zbekiston mehnat huquqi tizimida inson sha’ni va qadr-qimmatini oliy qadriyat sifatida e’tirof etib, fuqarolarning mehnat jarayonidagi tenglik, erkinlik va adolat tamoyillarini mustahkamlaydi.

Yangiyo‘l shahar adliya bo‘limi

YXKM rahbari SH.Ro‘ziyeva