Янгиликлар
Mehnat huquqlarining ta’minlanishi va majburiyatlarning bajarilishi — qonun ustuvorligining amaliy ifodasi
Mehnat huquqlarining ta’minlanishi va majburiyatlarning bajarilishi — qonun ustuvorligining amaliy ifodasi
O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 7-moddasi mehnat sohasidagi eng muhim tamoyillardan biri — mehnat huquqlari ta’minlanishining va mehnat majburiyatlari bajarilishining kafolatlanganligini belgilaydi. Ushbu norma mehnat munosabatlarida nafaqat huquqlarni, balki majburiyatlarni ham muvozanatli tarzda bajarish zarurligini ko‘rsatadi.
Mazkur modda mohiyatan mehnat qonunchiligi tizimining ustun g‘oyalaridan biridir. Unga ko‘ra, davlat, ish beruvchi va xodimlarning har biri o‘z zimmasidagi huquq va majburiyatlarni to‘liq ado etish orqali mehnat sohasida qonuniylik, barqarorlik va adolatni ta’minlashi lozim. Bunda xodimlarning mehnat huquqlari — ya’ni mehnat qilish, haq olish, dam olish, mehnat xavfsizligi kabi kafolatlar — to‘liq amalga oshirilishi, ish beruvchilar esa o‘z zimmasidagi majburiyatlarni lozim darajada bajarishi kerak.
Shu bilan birga, modda ikki tomonlama javobgarlik prinsipini ham belgilaydi: ish beruvchi mehnat qonunchiligini buzgan taqdirda huquqiy javobgarlikka tortiladi, xodim esa o‘z mehnat majburiyatlarini bajarmasa, intizomiy yoki moddiy javobgarlikni o‘z zimmasiga oladi. Bu yondashuv mehnat intizomini mustahkamlab, har ikki tomonning qonun oldidagi teng mas’uliyatini ta’minlaydi.
Moddaning yana bir muhim jihati shundaki, u mehnat huquqlarining buzilishi holatida ularni tiklash va himoya qilish mexanizmlarini kafolatlaydi. Bu esa xodim yoki ish beruvchi o‘z manfaatini sud, mehnat inspeksiyasi yoki boshqa vakolatli organlar orqali himoya qilish huquqiga egaligini anglatadi.
Umuman olganda, 7-modda mehnat sohasida qonun ustuvorligini, adolatli javobgarlik tizimini va inson huquqlarini amalda ta’minlashning asosiy poydevorini yaratadi. U mehnat huquqining amaliy faoliyatda ishlashini kafolatlaydigan muhim mexanizmdir.
Yangiyo‘l shahar adliya bo‘limi
YXKM rahbari SH.Ro‘ziyeva