Янгиликлар

Mehnat qonunchiligining ustuvorligi va xalqaro me’yorlar bilan uyg‘unligi

Mehnat qonunchiligining ustuvorligi va xalqaro me’yorlar bilan uyg‘unligi

O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 10-moddasi — “Mehnat to‘g‘risidagi qonunchilik” — mehnat sohasidagi normativ-huquqiy tizimning asosiy manbalarini, ularning o‘zaro nisbati va xalqaro huquq normalari bilan uyg‘unlashuv mexanizmini belgilaydi. Mazkur modda mehnat munosabatlarining huquqiy poydevorini mustahkamlab, xodimlar va ish beruvchilarning huquq va majburiyatlari O‘zbekiston qonunlariga, shuningdek xalqaro shartnomalar talablariga muvofiq amalga oshirilishini kafolatlaydi.

Moddaga ko‘ra, mehnat to‘g‘risidagi qonunchilik faqat Mehnat kodeksi bilan chegaralanmaydi. Unga yakka tartibdagi mehnat munosabatlarini tartibga soluvchi boshqa qonunlar, qarorlar, me’yoriy-huquqiy hujjatlar ham kiradi. Bu keng yondashuv mehnat jarayonining barcha bosqichlarini — ishga qabul qilishdan tortib, mehnat shartnomasining tugatilishigacha bo‘lgan davrni — bir butun tizim sifatida tartibga solishga imkon beradi. Shu orqali davlat mehnat sohasida yagona, izchil siyosat yuritish imkoniga ega bo‘ladi.

Moddaning eng muhim jihati shundaki, agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalarida xodimlar uchun ichki qonunchilikka nisbatan imtiyozliroq qoidalar nazarda tutilgan bo‘lsa, xalqaro shartnoma qoidalari ustuvor hisoblanadi. Bu tamoyil O‘zbekistonning xalqaro mehnat tashkiloti (XMT) konvensiyalari va boshqa xalqaro bitimlarga qo‘shilganligini amalda ta’minlaydi. Masalan, mehnat xavfsizligi, bolalar mehnatini taqiqlash, gender tengligi yoki majburiy mehnatga qarshi kurashish kabi yo‘nalishlarda xalqaro standartlar milliy qonunlarga integratsiyalashgan.

Shuningdek, modda xalqaro shartnomalar mehnat to‘g‘risidagi qonunchilikda to‘g‘ridan-to‘g‘ri tartibga solinmagan hollarda ham qo‘llanilishi mumkinligini belgilaydi. Bu mehnat sohasida huquqiy bo‘shliqlarni oldini olish va xodimlarning huquqiy himoyasini kengaytirishga xizmat qiladi. Natijada, O‘zbekistonning mehnat huquqi tizimi xalqaro me’yorlarga ochiq, zamonaviy va inson manfaatlariga yo‘naltirilgan tizimga aylanadi.

Xulosa qilib aytganda, 10-modda mehnat qonunchiligining barqaror, moslashuvchan va global standartlarga uyg‘unligini ta’minlovchi markaziy norma bo‘lib, u xodim va ish beruvchi o‘rtasidagi ijtimoiy barqarorlikni, adolatni hamda huquqiy himoyani kafolatlaydi.

Yangiyo‘l shahar adliya bo‘limi

YXKM rahbari SH.Ro‘ziyeva