Янгиликлар

Jamoa kelishuvlari va ichki hujjatlar o‘rtasidagi nisbat — xodim huquqlarini mustahkamlovchi tizim

Jamoa kelishuvlari va ichki hujjatlar o‘rtasidagi nisbat — xodim huquqlarini mustahkamlovchi tizim

O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 14-moddasi mehnat sohasida jamoa kelishuvlari va ichki hujjatlar o‘rtasidagi huquqiy nisbatni belgilaydi. Ushbu norma mehnat huquqi tizimida hujjatlar ierarxiyasini tartibga solib, xodimlar manfaatlarini himoya qilish hamda ularning huquqiy holatini yomonlashtirishga yo‘l qo‘ymaslikni kafolatlaydi.

Moddaga ko‘ra, tarmoq va hududiy jamoa kelishuvlariga xodimlarning holatini bosh jamoa kelishuvida belgilangan me’yorlardan yomonlashtiruvchi qoidalarni kiritish taqiqlanadi. Bu mehnat siyosatida “kamroq emas, ko‘proq kafolat” tamoyilini ifodalaydi. Ya’ni, har qanday keyingi darajadagi kelishuv faqat xodim uchun yaxshiroq shart-sharoit yaratishi mumkin, ammo ularning huquqiy maqomini toraytirishga haqli emas.

Shuningdek, tarmoq va hududiy kelishuvlar o‘rtasida tafovutlar bo‘lsa, xodim uchun qulayroq shart-sharoitlarni o‘z ichiga olgan hujjatning qoidalari qo‘llaniladi. Bu qoidaning amaliy ahamiyati shundaki, u xodimlar foydasiga huquqiy talqin qilish tamoyilini mustahkamlaydi va mehnat nizolarini adolatli hal etishga xizmat qiladi.

Modda, shuningdek, ichki hujjatlar — ya’ni ish beruvchi tomonidan qabul qilinadigan buyruqlar, nizomlar, yo‘riqnomalar va tartib-qoidalarni ham tartibga soladi. Unga ko‘ra, ichki hujjatlar jamoa kelishuvlariga zid bo‘lishi mumkin emas va xodimlar uchun faqat qo‘shimcha huquqlar va kafolatlarni nazarda tutishi lozim.

14-modda mehnat hujjatlari o‘rtasida vertikal uyg‘unlikni yaratadi: yuqori darajadagi me’yorlar ustuvor, past darajadagilari esa ularni takomillashtiruvchi vazifani bajaradi. Shu orqali mehnat qonunchiligi tizimi izchillik, barqarorlik va adolat tamoyillariga asoslanadi.

Umuman olganda, mazkur modda xodim huquqlarining doimiy ravishda yaxshilanishi, ish beruvchi va jamoa manfaatlarining muvozanatli rivojlanishini ta’minlovchi muhim huquqiy kafolat hisoblanadi.

Yangiyo‘l shahar adliya bo‘limi

YXKM rahbari SH.Ro‘ziyeva