Янгиликлар
Nikoh shartnomasi
Nikoh shartnomasi
O‘zbekiston Respublikasida nikoh shartnomasi (yoki nikohdan oldingi shartnoma) er-xotin yoki nikoh tuzayotgan shaxslarga nikoh paytida ham, ajrashgan taqdirda ham o‘z mulkiy huquq va majburiyatlarini belgilash imkonini beruvchi zamonaviy va samarali huquqiy hujjatdir. Garchi tarixan bu institut keng qo'llanilmagan bo'lsa-da, bugungi kunda u har ikki tomon manfaatlarini himoya qilish uchun tobora dolzarb bo'lib bormoqda.
Nikohdan oldingi shartnomalar O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksi bilan tartibga solinadi (6-bob, “Er-xotinning mulkining shartnomaviy rejimi”).
Shartnoma shakliga qo'yiladigan asosiy talablar:
Yozma shakl: Shartnoma yozma shaklda bo'lishi kerak.
Notarial tasdiqlash: Nikohdan oldingi shartnomaning haqiqiyligi uchun zaruriy shart uning notarial tasdiqlanishi hisoblanadi.
Kuchga kirishi: Nikoh davlat ro'yxatidan o'tkazilgunga qadar tuzilgan nikohdan oldingi shartnoma bunday ro'yxatga olingan kundan boshlab kuchga kiradi. Nikoh paytida tuzilgan shartnoma notarial tasdiqlangan paytdan boshlab kuchga kiradi.
Nikohdan oldingi shartnoma nimani tartibga solishi mumkin?
O'zbekistonda nikohdan oldingi shartnoma faqat mulkiy munosabatlarga tegishli. U turmush o'rtoqlar o'rtasidagi umumiy mulkning qonuniy belgilangan rejimini o'zgartirishga imkon beradi. Turmush o'rtoqlar:
Mulk rejimini o'rnatish: qaysi mulk umumiy mulk hisoblanishini va qaysi biri har bir turmush o'rtog'ining alohida mulki deb hisoblanishini aniqlang (masalan, nikoh paytida olingan barcha mulkka alohida egalik huquqini belgilang).
Xarajatlar va daromadlarni taqsimlash: bir-birini qo'llab-quvvatlash, oila xarajatlarini qoplash va bir-birining daromadlarini bo'lishish uchun huquq va majburiyatlarni belgilang.
Ajralishda mulkni aniqlang: ajrashgan taqdirda har bir turmush o'rtog'iga qanday mulk o'tkazilishini oldindan kelishib oling.
Boshqa qoidalarni belgilash: er-xotinning mulkiy munosabatlariga, ularning huquqlari va mulkka oid majburiyatlariga oid boshqa qoidalarni o'z ichiga oladi.
Nikohdan oldingi shartnoma cheklovlari
O‘zbekistonda nikohdan oldingi kelishuv er-xotinning huquqiy layoqatini yoki vakolatini, ularning sudga da’vo qilish huquqini cheklab qo‘yishi, shaxsiy nomulkiy munosabatlarini tartibga solishi yoki bolalar huquqlariga daxl qilishi mumkin emas. Shartnoma turmush o'rtoqlardan birini o'ta noqulay moliyaviy ahvolga solmasligi kerak; aks holda u sudda haqiqiy emas deb topilishi mumkin.
O'zgartirish va tugatish
Nikoh shartnomasi er-xotinning o'zaro roziligi bilan yozma shaklda va notarial tasdiqlangan holda o'zgartirilishi yoki bekor qilinishi mumkin. Shartnomani bir tomonlama bekor qilishga yo'l qo'yilmaydi. Shartnoma, shuningdek, turmush o'rtoqlardan birining iltimosiga binoan sud tomonidan o'zgartirilishi yoki bekor qilinishi mumkin. Shartnoma nikoh bekor qilingandan keyin tugatiladi, ajralishdan keyingi davrga oid qoidalar bundan mustasno.
Angren shahar yuridik markazi
bosh yuristkonsulti: S.Siradjiddinova